Een compact gebouw met een kleine ecologische voetafdruk en optimaal energiegebruik, waarin bijna 2.000 studenten vlot kunnen werken, overleggen en circuleren, hoe vat je dat op? De architecten van META legden hun filosofie als een manifest in Gebouw O. Zelfs de gipsplaten in het interieur ondersteunen die visie. Hoe dat kan, ontdekt u hier.
De architecten
Niklaas Deboutte en Eric Soors noemden in 1991 hun architectenbureau META. Dat schept verwachtingen. Dat men bij META nadenkt over de architectuur van de architectuur, bijvoorbeeld. De eigenzinnige no-nonsense positie die zij in Vlaanderen innemen, bevestigt dat. Vastgeroeste stellingen worden steevast in vraag gesteld door rechtstreeks vanuit het bouwproces naar architectuur te gaan en vorm en architectuur te ontkoppelen. Hun missie: de introductie van de logica in het denkproces dat tot architectuur leidt, los van arbitraire parameters. Zij beschouwen architectuur als een ambacht waarbij voor ieder vraagstuk de beste oplossing uitgewerkt kan worden.
Het Gebouw O
Een duidelijk voorbeeld van die filosofie is Gebouw O van de Universiteit Antwerpen waarvoor META i.s.m. Storimans Wijffels architecten het ontwerp leverde. Het gebouw staat in direct contact met de omgeving. Kernwoorden zijn helder, minimalistisch, doorwaadbaar, compact.
Het gebouw is ingeplant in campus Drie Eiken in Wilrijk. In het noorden is het voormalige Brialmont Fort 6 nog goed zicht- en voelbaar. Het zuiden wordt gekenmerkt door het Universitair Ziekenhuis en bijgebouwen. Langs de hoofdas tussen beide deelcampussen werd Gebouw O als missing link en eyecatcher ontworpen.
De uitdaging
De ontwerpers stonden voor een extra uitdaging: een kleine ‘voetafdruk’ om zoveel mogelijk buitenruimte te behouden en de energetische waarden van het gebouw te optimaliseren. Dit leek bijna onmogelijk. Maar liefst acht auditoria, twee microscopiezalen, één bioruimte en één practicumzaal moesten worden ondergebracht in het gebouw dat heel intensief zou gebruikt worden. Voldoende verticale en horizontale circulatie was dus cruciaal.
Gebouwd manifest
Het gebouw werd een manifest. Hiermee wilde META “een katalysator maken die de kwaliteiten van de omgeving en de te vervullen functies samenbrengt tot een inspirerende plek van en voor studenten. Het centrale atrium dat verkregen wordt door de ingenieuze schakeling van o.a. de auditoria, doet dienst als kloppend hart.”
Voor de iconische gevel werkte META samen met kunstenaar Perry Roberts. Hij creëerde een groepsfoto van lachende studenten die gerasterd werd in perforaties met vijf verschillende diameters. Door middel van een CNC-techniek werden deze beelden in goudkleurige aluminium gevelpanelen geponst.
De gevelpanelen doen dienst als zonwering en zorgen ervoor dat het daglicht gediffuseerd de lokalen binnenvalt. Op vraag van vakdocenten werd ervoor gezorgd dat de panelen op de 3de verdieping geopend kunnen worden.
Spiegelsymmetrie in laagbouw
De kolommen op het gelijkvloers, die de hogere verdiepingen optillen, geven een gevoel van transparantie en openheid. Via twee diagonaal tegenover elkaar ingeplante inkomhallen/ontmoetingsruimtes betreed je het gebouw. Van hieruit vertrekken 4 compacte trappenhuizen die zorgen voor korte circulatielijnen en snelle brandevacuatietijden.
De twee ontmoetingsruimtes en secundaire functies worden gekoppeld door het centrale atrium waarrond alle ruimtes zijn georganiseerd: op niveau -1 en +1/+2 telkens 4 auditoria, op de begane grond een fietsenstalling en de reproruimte. De bovenste verdieping (+3) is gereserveerd voor de practicum- en microscopiezalen. De vide in het atrium verbindt de verdiepingen maar ook de functies. De vide loopt van kelder tot dak en zorgt voor daglicht tot in de kern van het gebouw.
Bijna 2.000 studenten Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen, Farmaceutische, Biomedische en Diergeneeskundige wetenschappen en Biologie vinden hier onderdak en maken gebruik van de modernste voorzieningen.
Student-resistent gebouw
META hanteert bij het ontwerpen vaak het ‘ruwbouw is afbouw’-principe, waardoor nabewerking minder nodig is. Het verhoogt de robuustheid, geen overbodige luxe voor studenten. Door de harde materialen van wanden en vloeren is een akoestische correctie wel aangewezen. Daarom werd gekozen voor Gyproc® Rigitone® geperforeerde gipsplaten die bovendien ook een esthetische meerwaarde bieden.
Bij het betreden van het gebouw wordt een geleidelijke overgang gemaakt in de hardheid en ruwheid van de materialen, van hard naar zacht. Enkele opvallende materiaalkeuzes zijn yellow pine voor de borstweringen, binnendeuren en wandbekledingen en hoogglans gepolijste inox voor de kolommen binnen en buiten.
Een sterk team
Opdrachtgever Universiteit Antwerpen had een duidelijke, eenduidige langetermijnvisie waarin duurzaamheid en eenvoudig gebouwbeheer centraal staan. Tractebel (lid van de Tijdelijke Vereniging waarmee META de wedstrijd won) speelde een belangrijke rol bij het behalen van goede energetische waarden. Ook aannemer Atro was meer dan enkel uitvoerder. Het hele ontwerp werd door META op 1m20 gemoduleerd. Alle voegen lopen perfect door in gevel, vloer en plafond. Zelfs het ontwerp van de verlichting, het meubilair, de trappen… alles is perfect geritmeerd en gedetailleerd bestudeerd.