Een nieuw gebouw IN een oud gebouw: hoe pak je dat aan? Zaha Hadid zorgde voor een uniek concept met een nieuw volume dat als een ufo over het oude zweeft. Een absolute eyecatcher die de bouwpartners voor heel bijzondere uitdagingen stelde. Maar: dankzij de schitterende samenwerking lukte de opdracht. Binnen de vooropgestelde 33 maanden. Tot in de kleinste wand- en plafondhoekjes.
Na het Gerechtsgebouw en het MAS is het nieuwe Havenhuis een volgende architecturale parel aan de kroon van de Scheldestad. Of liever: een diamant. Geen eenvoudige opdracht. Want hoe integreer je een bestaand gebouw in een nieuw, hoe verhoudt zich ‘oude’ vormentaal tot de nieuwe, hoe geef je een nieuwe invulling aan een gebouw dat al geschiedenis met zich meedraagt en hoe laat je nieuw en oud samensmelten? Kortom, een moeilijke opdracht. Maar het resultaat is fascinerend. Hiermee onderstreept het Havenbedrijf zijn imago als innovatief en dynamisch bedrijf. Opdracht volbracht!
Eén grote voorwaarde
In 2007 werd besloten om een nieuw havengebouw onder te brengen op de locatie van de oude brandweerkazerne aan het Kattendijkdok. Voor de architectuurwedstrijd die de Vlaamse Overheid samen met de stad en de haven organiseerde, was slechts één voorwaarde gesteld: de oude gebouwen moesten in het nieuwe ontwerp worden geïntegreerd. Het ontwerp van Zaha Hadid Architects werd als het meest briljante onthaald.
Een briljant concept
Zaha Hadid brak qua vormentaal resoluut met de bestaande. Ze ontwierp een asymmetrisch volume dat het midden houdt tussen een scheepsboeg en een onregelmatige diamant waarvan de facetten de omgeving reflecteren. Een de-constructivistische benadering geeft het bestaande gefragmenteerd weer onder het constant veranderende licht. De lucht, het water, het onderliggende gebouw: het is het glazen volume, opgebouwd uit driehoeken, dat alle elementen vermengt tot een nieuwe spiegelende ‘fata morgana’.
De vroegere binnenplaats werd overkoepeld als centraal atrium. Het glazen dak geeft een overweldigend zicht op de onderzijde van het nieuwe volume dat als een ufo boven het oude gebouw zweeft. Panoramische liften brengen je tot in het nieuwe gebouw met landschapskantoren, vergaderzalen, een auditorium, een bedrijfsrestaurant, ...
Zaha Hadid signatuur
Ook in het interieur is de handtekening van Zaha Hadid overduidelijk. Een veelheid aan lijnen, vlakken, richtingen, zichten,… worden meesterlijk samengebracht. Niet enkel de impact van het volume of het spanningsveld tussen oud en nieuw, maar ook de schaal van alle constructieve en esthetische elementen maken indruk.
Uitdagingen en oplossingen
Het bouwproject zelf blonk uit door de uitstekende samenwerking met de installatiebedrijven, het ingenieursbureau en de aannemer, voor en tijdens de werken. Dit moést ook, gezien de complexiteit van het concept.
- Strikte timing: alle werken moesten in 33 maanden worden afgerond;
- Aannemer Lindner-Welsy installeerde niet alleen wanden en plafonds in gipsplaten maar ook metalen klimaatplafonds, verhoogde vloeren en de tribune in het auditorium. Hierdoor waren planning en opvolging heel belangrijk;
- De werkomstandigheden waren soms moeilijk, o.m. door beperkte ruimte en een open metalen constructie tijdens de werken (om materialen aan te leveren);
- Een nieuw brandwerend plafond werd ontwikkeld door het plaatsen van een EI60 plafond met een extra metalen klimaatplafond eronder;
- Diverse types wanden en plafonds met akoestische en brandwerende eigenschappen werden in alle richtingen toegepast;
- Een schachtwand die brand- en drukbestendig moest zijn, werd uitgetest in het Gyproc® testcenter.
In Memoriam Zaha Hadid (1950 - 2016)